કન્યાઓ માટે પોસ્ટ મેટ્રીક શિષ્યવૃતિ યોજના | Post Matric Scholarship

ખાસ કરીને અનુસૂચિત જાતિની કન્યાઓને ધ્યાનમાં રાખતા આ યોજનાને બનાવવામાં આવી છે. આ કલ્યાણકારી યોજનાને પોસ્ટ મેટ્રિક શિષ્યવૃતિ નામ આપવામાં આવ્યું છે. જે હેઠળ ઉચ્ચ અભ્યાસ માટે નાણાકીય સહાય આપવામાં આવે છે.

જે દીકરીઓના કુટુંબની વાર્ષિક આવક ઓછી હોય અને તે સારા ક્ષેત્રમાં અભ્યાસ કરવા માંગતી હોય તેઓ આ યોજના માટે યોગ્ય ગણાય છે. અત્યાર સુધી કુલ 34,58,538 એટલા લાભાર્થીઓ આ યોજનાનો લાભ લઇ ચુક્યા છે.

ધ્યાનમાં રાખો : જે પણ કન્યાઓ સારા ટકાથી પાસ થયેલ હોય તેઓને આ યોજનાનો લાભ મળવા પાત્ર છે. મેટ્રિક પૂર્ણ કર્યા બાદના ઉચ્ચ શિક્ષણ માટેના તબક્કાને ધ્યાનમાં રાખતા આ પ્રકારની શિષ્યવૃતિ આપવામાં આવે છે.

પોસ્ટ મેટ્રિક શિષ્યવૃતિ યોજના

પછાત વર્ગની કન્યાઓ જે ભણવામાં તેજસ્વી હોય તેઓ માટે બનાવવામાં આવેલી સરકારી સ્કીમ એટલે પોસ્ટ મેટ્રિક શિષ્યવૃતિ યોજના. આ એક અત્યંત કલ્યાણકારી યોજના છે જે સમાજ પર હકારાત્મક પ્રભાવ પાડે છે.

આ યોજનાને અન્ય ડિજિટલ ગુજરાત મેટ્રિક સ્કોલરશીપ સ્કીમના નામથી પણ ઓળખવામાં આવે છે. યોજના થકી અત્યાર સુધી અનેક બાળકીઓ લાભ મેળવી ચુકી છે અને તે સંતુષ્ટ પણ છે.

મેટ્રિક એટલે કે ધોરણ 10 કે 12 પાસ કરીને ઉચ્ચ અભ્યાસ માટે જે નાણાકીય રકમની જરૂર પડે છે. તેવી સુવિધાઓ પૂર્ણ પાડતી યોજનાને પોસ્ટ મેટ્રિક સ્કીમ નામ આપવામાં આવ્યું છે.

સ્કીમ વિશે જાણવા જેવું : ઘણા લોકો આને ‘પોસ્ટ મેટ્રિક શિષ્યવૃત્તિ-ફ્રી-શીપ કાર્ડ’ ના નામથી પણ ઓળખે છે. યોજના થકી શાળા, કોલેજ, યુનિવર્સિટી, ITI દરેક પ્રકારના કોર્સ માટે શિષ્યવૃત્તિની સહાય મળવા પાત્ર છે.

• પ્રધાનમંત્રી વિદ્યાલક્ષ્મી યોજના

પોસ્ટ મેટ્રિક શિષ્યવૃતિ યોજનાની પુરી માહિતી

આ યોજના અનુસૂચિત જાતિ, અનુસૂચિત જનજાતિ, અન્ય પછાત વર્ગ, દલિત, આર્થિક રૂપે પછાત અને ઓછી આવક ધરાવતા પરિવારોના વિદ્યાર્થીઓને શૈક્ષણિક સહાય પ્રદાન કરે છે.

યોજના અંગેની વધુ વિગતો મેળવવા માટે તમે નીચે દર્શાવેલા કોષ્ટકની મદદ લઇ શકો છો.

અગત્યની સૂચનાઓ

અમુક વાર એવું થાય છે કે યોગ્ય જાણકરી લીધા વિધા અરજી કરી દઈએ છીએ તો તેને ફગાવી દેવામાં આવે છે. આવી ભૂલ ના થાય અને તમારી અરજીને સ્વીકારવામાં આવે તે માટે નીચેની વિગતોને ધ્યાનમાં રાખો.

• અરજી કરતા પહેલાં તમામ પાત્રતા શરતો ધ્યાનથી વાંચવી.
• તમામ દસ્તાવેજોની ઝેરોક્સ/સ્કૅન કૉપી સાચવી રાખવી.
• ઓનલાઇન અરજી પ્રક્રિયામાં ટેક્નિકલ સપોર્ટ માટે હેલ્પડેસ્ક નંબર/ઈમેઇલનો સંપર્ક કરી શકાય.

નોંધ: આ માહિતી સામાન્ય માર્ગદર્શિકા છે. સ્થાનિક નિયમો અને વર્તમાન માર્ગદર્શિકા મુજબ વધુ વિગતો મેળવવી.

પોસ્ટ મેટ્રિક યોજનાનો મુખ્ય હેતુ

ગુજરાત રાજ્યના સામાજિક ન્યાય અને સશક્તિકરણ વિભાગ હેઠળ આ યોજના બહાર પાડવામાં આવી છે. નવા શૈક્ષણિક વર્ષને ધ્યાનમાં રાખતા લાભાર્થી મહિલા આ યોજના માટે પોતાની અરજી પ્રસ્તુત કરી શકે છે.

લઘુમતી સમાજના આર્થિક રીતે નબળા વર્ગને ધ્યાનમાં રાખતા આ યોજનાનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું છે. સામાજિક કલ્યાણ માટે કામ કરતી આ યોજનાને લોકો તરફથી ખુબ જ સારો પ્રતિભાવ મળ્યો છે.

એસસી. એસટીની કન્યાઓ આ યોજનાનો લાભ લઈને પોતાનો આગળનો અભ્યાસ પૂર્ણ કરી શકે છે. દીકરીના એક સારા ભવિષ્ય માટે આવી યોજનાઓ અજવાળા રૂપ હોય છે.

• વિદ્યાર્થીનીઓ માટે ઉચ્ચ શિક્ષણ સહાય યોજના

પોસ્ટ મેટ્રિક મહિલા શિષ્યવૃતિ યોજનાની પાત્રતા

જે લોકોની આર્થિક પરિસ્થિતિ નબળી હોય તેઓના પરિવારની કન્યા આ યોજનાનો લાભ લેવા માંગતી હોય તો, તેનામાં નીચેના પાત્રતા માપદંડની હાજરી હોવી અનિવાર્ય છે. તેના દ્વારા જ જણાશે કે તે આ યોજના માટે યોગ્ય છે કે નહીં.

રાષ્ટ્રિયતા

• ભારતીય નાગરિક હોવી જરૂરી.
• ગુજરાત રાજ્યની મૂળ વતની હોવી જોઈએ.

શૈક્ષણિક પાત્રતા

• 12મી/ઇન્ટર પાસ કરેલ હોવી.
• માન્ય શૈક્ષણિક સંસ્થામાં સ્નાતક, સ્નાતકોત્તર કે વ્યાવસાયિક અભ્યાસક્રમમાં અભ્યાસ કરતી હોવી.

વય મર્યાદા

• 18 વર્ષથી 35 વર્ષ વચ્ચેની મહિલા.
• ફક્ત અનુસૂચિત જાતિ, અનુસૂચિત જનજાતિ, અન્ય પછાત વર્ગની મહિલાઓ.

આર્થિક પાત્રતા

• કુટુંબનો વાર્ષિક આવક રૂ. 4.50 લાખથી ઓછી.
• ગરીબી રેખા નીચે (BPL) કાર્ડ ધારક પરિવારની મહિલાઓને અગ્રતા.

શૈક્ષણિક પ્રગતિ

• અભ્યાસક્રમમાં 50% કે તેથી વધુ ટકા મેળવેલ હોવા.
• પાસ થયેલ પરીક્ષાનું પ્રમાણપત્ર.
• વર્તમાન વર્ષનું પ્રમાણપત્ર.

વૈયક્તિક પાત્રતા

• કોઈ પણ સરકારી/અર્ધ સરકારી/ખાનગી નોકરી ન કરતી હોવી.
• કોઈ અન્ય સ્કોલરશિપ/વૃત્તિ ન મેળવતી હોવી.

વિશેષ નોંધ

• દર વર્ષે યોજનાના નિયમોમાં ફેરફાર થઈ શકે.
• ઓનલાઇન અરજી કરવી.
• સમયસર અને સંપૂર્ણ દસ્તાવેજો જમા કરાવવા.

પોસ્ટ મેટ્રિક યોજનાના દસ્તાવેજો

પોસ્ટ મેટ્રિક સ્કોલરશીપ યોજનામાં અરજી કરવા માંગતી મહિલા વિદ્યાર્થીઓ અહીં દર્શાવેલા ડોક્યુમેન્ટ્સને એકઠા કરી લે. તમામ દસ્તાવેજોની યાદી અમે નીચે દર્શાવેલી છે.

• આધાર કાર્ડ (મૂળ)
• પાસપોર્ટ સાઇઝનો ફોટો
• જન્મ તારીખનું પ્રમાણપત્ર
• શાળા/કૉલેજનું વર્તમાન પ્રમાણપત્ર
• કુટુંબનો વાર્ષિક આવક પ્રમાણપત્ર
• ગરીબી રેખા નીચેનું પ્રમાણપત્ર (જો લાગુ પડતું હોય)
• જાતિ પ્રમાણપત્ર
• 12મી/ઇટર પાસનું પ્રમાણપત્ર
• વર્તમાન અભ્યાસક્રમનું પ્રમાણપત્ર
• અગાઉના વર્ષના માર્ક શીટ
• બચત ખાતાનું પાસબુક
• IFSC કોડ સાથેનું બેંક પ્રમાણપત્ર
• ટૂંકો IFSC કોડ
• હેઠાણ પ્રમાણપત્ર
• મોબાઇલ નંબર (સંપર્ક માટે)
• ઈ-મેઇલ આઈડી

મહત્વપૂર્ણ વિગતો

તમામ જરૂરી યોગ્યતા માપદંડ ધરાવતી વ્યક્તિ પાસે યોજનાને લક્ષી દરેક દસ્તાવેજો જોવા જરૂરી છે. સાથે જ અમુક વિગતો પણ આના અંગેની જાણી લેવી જરૂરી છે. જેની માહિતી નીચે જોઈએ શકો છો.

• બધા દસ્તાવેજોની સ્વ-પ્રમાણિત નકલો તૈયાર રાખવી.
• મૂળ દસ્તાવેજો પણ સાથે રાખવા.
• ઓનલાઇન અરજી કરતી વખતે તમામ વિગતો ચકાસી લેવી.

બાલિકા સમૃદ્ધિ યોજનાની માહિતી

પોસ્ટ મેટ્રિક શિષ્યવૃતિ યોજનાની અરજી પ્રક્રિયા

યોગ્ય અરજી પ્રક્રિયા જાણ્યા બાદ તમે અત્યંત સરળતા પૂર્વક ઓનલાઇન કે ઓફલાઈન બંને જગ્યાઓ પર અરજી કરી શકો છો. કન્યા વિદ્યાર્થીઓ આ સંપૂર્ણ પ્રક્રિયાને પૂર્ણ કર્યા બાદ જ સહાય મેળવી શકે છે.

મહિલાઓ માટે બનેલી આ યોજનાની પુરી જાણકારી સરળ શબ્દોમાં અહીં નીચે દર્શાવેલી છે.

• વિદ્યાર્થીએ સૌ પ્રથમ ઓનલાઇન પોર્ટલ પર નોંધણી કરવી પડશે, જેમાં તેમણે પોતાની સંપૂર્ણ વ્યક્તિગત અને શૈક્ષણિક માહિતી ભરવાની રહેશે.
• આધાર કાર્ડ, જાતિનો દાખલો, આવક પ્રમાણપત્ર, શાળા/કૉલેજના ટાઈટલ જેવા જરૂરી દસ્તાવેજોની સ્કૅન કરેલી નકલો અપલોડ કરવી પડશે.
• તમામ માહિતી ચકાસીને, વિદ્યાર્થીએ ઓનલાઇન અરજીપત્રક ભરીને સર્ટિફિકેટ/દસ્તાવેજો સાથે જમા કરાવવાના રહેશે.
• શૈક્ષણિક સંસ્થાના વડાએ વિદ્યાર્થીની અરજીને પ્રમાણિત કરવાની રહેશે અને સંસ્થાકીય મોટર ઉપર સ્ટેમ્પ/સહી કરવી પડશે.
• સક્ષમ અધિકારીઓ દ્વારા અરજીની ચકાસણી કરવામાં આવશે, જેમાં વિદ્યાર્થીની પાત્રતા, દસ્તાવેજો અને અન્ય માપદંડોની ખરાઈ કરવામાં આવશે.
• અરજી મંજૂર થયા બાદ, વિદ્યાર્થીના બેંક ખાતામાં સીધો સ્કોલરશીપનો લાભ ટ્રાન્સફર કરવામાં આવશે.
• વિદ્યાર્થીએ સમયાંતરે પોતાની શૈક્ષણિક પ્રગતિ અને રેકૉર્ડ જમા કરાવવાના રહેશે.

વિદ્યાર્થી મેટ્રિક પાસ સ્કોલરશીપના લાભ

કોઈ પણ ધોરણમાં પાસ તથા વિદ્યાર્થીને દર વર્ષે સરકાર તરફથી સ્કોલરશીપ પેઠે નાણાકીય સહાય આપવામાં આવતી હોય છે. જો કે ધોરણ 10 ની બોર્ડની પરીક્ષા આપ્યા બાદ તેને ઉચ્ચ શિક્ષા માટે વધારે નાણાંની જરૂરિયાત ઉભી થાય છે.

આ માટે પોસ્ટ મેટ્રિક યોજના બનાવવામાં આવી છે, જેના તમામ લાભોની જાણકારી નીચે અનુસાર છે.

• આ યોજના અનુસૂચિત જાતિ, અનુસૂચિત જનજાતિ, અન્ય પછાત વર્ગ, અને ઉત્કર્ષ વર્ગના વિદ્યાર્થીઓને તેમના ઉચ્ચ શિક્ષા અભ્યાસ દરમિયાન નાણાકીય સહાય પ્રદાન કરે છે, જેથી તેઓ પોતાની શૈક્ષણિક સ્વપ્નોને પૂરા કરી શકે.
• વિદ્યાર્થીઓને શૈક્ષણિક ખર્ચ માટે નાણાકીય સહાય મળે છે, જેમાં ટયુશન ફી, પોસ્ટ-ગ્રેજ્યુએટ, ડિપ્લોમા, ડિગ્રી, ટેક્નિકલ, પ્રોફેશનલ કોર્સ, મેડિકલ, ઇજનેરી, કેટલાક ટ્રેડ કોર્સ, ITI, પોલિટિક્સ , ગ્રેજ્યુએટ, પોસ્ટ ગ્રેજ્યુએટ અને PhD સ્તરના અભ્યાસનો સમાવેશ થાય છે.
• વિદ્યાર્થીઓ પોતાના ખાતામાં સીધી પેમેન્ટ (DBT – Direct Benefit Transfer) મેળવશે, જે ત્રાસરૂપ દસ્તાવેજી કાર્યવાહી અને મધ્યસ્થીઓને ઓળંગી જવામાં મદદ કરે છે.
• યોજના હેઠળ, ગરીબ પરિવારોના વિદ્યાર્થીઓને તેમની શૈક્ષણિક પ્રગતિ માટે ઉત્સાહ આપવા, તેઓને વધુ ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષા મેળવવામાં સહાય કરવામાં આવે છે.
• શિક્ષણ ખર્ચ ઉપરાંત, કેટલાક કિસ્સાઓમા રહેઠાણ ખર્ચ, પુસ્તક ભથ્થું, પરીક્ષા ફી, અને અન્ય સંલગ્ન ખર્ચાઓ માટે પણ સહાય પ્રદાન કરવામાં આવે છે.
• આ યોજના વંચિત વર્ગના વિદ્યાર્થીઓને તેમની શૈક્ષણિક સ્વપ્નોને સાકાર કરવા, ઉચ્ચ શિક્ષા પ્રાપ્ત કરવા, અને સમાજમાં પોતાનું સન્માનજનક સ્થાન બનાવવામાં મદદ કરે છે.

વધુ માહિતી

અન્ય પ્રકારની સરકારી યોજનાઓની જેમ જ આના થકી પણ અનેક મહિલા વિદ્યાર્થીઓને ફાયદો થાય છે. આના વિશેની જરૂરી અને વધારે માહિતી નીચે દર્શિત કરવામાં આવી છે.

• યોજનાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય સામાજિક-આર્થિક રૂપે પછાત વર્ગના મેધાવી વિદ્યાર્થીઓને શૈક્ષણિક તકો પ્રદાન કરવાનો અને તેમના શૈક્ષણિક વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે.
• વિદ્યાર્થીઓને શૈક્ષણિક ફી, પાઠ્યપુસ્તકો, વિશેષ વસ્તુઓ, યાત્રા ભત્થાં, રહેઠાણ ખર્ચ, અને અન્ય સંબંધિત ખર્ચો માટે નાણાકીય સહાય આપવામાં આવે છે.
• અરજદારોએ ઓનલાઇન પ્લેટફૉર્મ પર ઓનલાઇન અરજી કરવાની રહેશે, જેમાં આવશ્યક દસ્તાવેજો, જાતિ પ્રમાણપત્ર, આવક પ્રમાણપત્ર, અને શૈક્ષણિક પ્રગતિના પુરાવા રજૂ કરવાના રહેશે.
• વિદ્યાર્થીઓની પસંદગી કરવા માટે વાર્ષિક કુટુંબ આવક, શૈક્ષણિક પ્રગતિ, અને સામાજિક-આર્થિક પાશ્વભૂમિ જેવા વિવિધ પાત્રતા માપદંડોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.

યોજના અંગેની મહત્વની જાણકારી

કલ્યાણકારી પોસ્ટ મેટ્રિક શિષ્યવૃત્તિ યોજના એ ભારત સરકારની એક મહત્વપૂર્ણ શૈક્ષણિક યોજના છે. જે મુખ્ય રીતે પછાત વર્ગની મહિલા વિદ્યાર્થીઓ માટે બનેલી અગત્યની યોજના છે.

દેશભરના અનેક રાજ્યોમાં ચાલતી આ એક અગત્યની યોજના છે. જે હેઠળ બાળકીઓને ભણવા માટે નાણાકીય સહાય ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવતી હોય છે. જેનાથી નારી શિક્ષણને વેગ પણ મળતો હોય છે.

મોટાભાગની સરકાર દ્વારા રજૂ કરવામાં આવતી શૈક્ષણિક પહેલની અરજી પ્રક્રિયા માટે ચોક્કસ દસ્તાવેજોની જરૂર પડતી હોય છે. આ ડોક્યુમેન્ટ્સ દ્વારા જણાય છે કે કોણ લાભાર્થી આ યોજનાનો લાભ મેળવી રહ્યો છે.

સવાલ જવાબ (FAQ)

કન્યાઓના શિક્ષણને લગતી આ પોસ્ટ મેટ્રિક યોજનાને લઈને લોકોમાં અનેક સવાલો છે. તેમાંથી મુખ્ય સવાલોના જવાબો અહીં નીચે દર્શિત કરવામાં આવ્યા છે.

(1) પોસ્ટ મેટ્રિક શિષ્યવૃતિ યોજના શું છે તેની પુરી માહિતી આપો?

પોસ્ટ મેટ્રિક સ્કોલરશીપ સ્કીમ એ એક સરકારી યોજના છે. જે હેઠળ મહિલા વિદ્યાર્થીઓને નાણાકીય સહાય પુરી પાડવામાં આવે છે.

(2) મેટ્રિક સ્કોલરશીપ યોજનાનો લાભ ક્યારે લઇ શકાય છે?

આ યોજનાનો લાભ તમે ધોરણ 10 કે ધોરણ 12 પછી સરળતાથી લઇ શકો છો.

(3) આ યોજના અંગે અરજી કરવા માટે કોણ યોગ્ય ગણાય છે?

શૈક્ષણિક પહેલ કરતી આ યોજનાની અરજી કરવા માટે ગરીબ વર્ગની કન્યાઓ યોગ્ય ગણાય છે.

• જ્ઞાનસેતુ મેરીટ સ્કોલરશીપ યોજના

આશા કરુ છુ કન્યાઓ માટે પોસ્ટ મેટ્રિક શિષ્યવૃતિ સહાય યોજનાની પુરી માહિતી આપવામાં સફળ રહી છુ. પોસ્ટ પસંદ આવી હોય તો અન્ય લોકો સુધી પહોંચાડવા પણ વિનંતી.